Informatiebeveiliging

Informatiebeveiliging is de verzamelnaam voor de processen, die ingericht worden om de betrouwbaarheid van gemeentelijke processen, de gebruikte informatiesystemen en de daarin opgeslagen gegevens te beschermen tegen al dan niet opzettelijk onheil. Het begrip ‘informatiebeveiliging’ heeft betrekking op:

• beschikbaarheid / continuïteit: het zorg dragen voor het beschikbaar zijn van informatie en informatie verwerkende bedrijfsmiddelen op de juiste tijd en plaats voor de gebruikers;
• exclusiviteit / vertrouwelijkheid: het beschermen van informatie tegen kennisname en mutatie door onbevoegden. Informatie is alleen toegankelijk voor degenen die hiertoe geautoriseerd zijn;
• integriteit / betrouwbaarheid: het waarborgen van de correctheid, volledigheid, tijdigheid en controleerbaarheid van informatie en informatieverwerking.

Beleid gemeente Almelo
De gemeente is zelf verantwoordelijk voor het opstellen en uitvoeren en handhaven van het beleid, dat op 5 juni 2018 door het college is vastgesteld. Hierbij geldt:

• Er is wetgeving waar altijd aan voldaan moet worden, zoals niet uitputtend: AVG, BRP, SUWI, BAG en PUN, maar ook de archiefwet.
• Er is een gemeenschappelijk normenkader als basis: de Baseline Informatiebeveiliging Nederlandse Gemeenten (BIG). Dit normenkader zal waarschijnlijk in 2020 worden vervangen door de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO).
• De gemeente stelt dit normenkader vast, waarbij er ruimte is voor afweging en prioritering op basis van het ‘pas toe of leg uit’ principe.

De verantwoordelijkheid voor informatiebeveiliging ligt bij het (lijn)¬management, met het College van B&W als eindverantwoordelijke. Informatiebeveiliging is een continu verbeterproces. ‘Plan, do, check en act’ vormen samen het management systeem van informatiebeveiliging.
Bij informatiebeveiliging zijn 3 pijlers van belang:

1. Mensen
2. Processen
3. Techniek

Techniek is van groot belang, maar wanneer de mensen niet weten hoe zij dienen te handelen lopen we alsnog flinke risico’s. Dus hameren we op kennis, houding en gedrag in bewustwordingsprogramma’s om zo de juiste cultuur te krijgen binnen de organisatie. Processen zijn nodig voor het gecontroleerd afhandelen van bijvoorbeeld wijzigingen en beveiligingsincidenten.
Er zijn drie soorten Informatiebeveiligingsmaatregelen:

1. Preventie, dit zijn maatregelen om te voorkomen dat er dingen fout gaan. Dit zijn bijvoorbeeld implementatie van een spamfilter, een virusscanner, een firewall, maar ook een campagne om medewerkers bewust te maken van hun rol bij informatiebeveiliging.
2. Detectie. 100% veiligheid bestaat niet, er is altijd een kans dat er iets gebeurt. Daarom zijn er ook maatregelen nodig om een beveiligingsincident te ontdekken. Dit kunnen technische maatregelen zijn, die vreemd gedrag detecteren, maar ook campagnes om medewerkers bewust maken dat zij incidenten moeten melden.
3. Reactie. Als een incident is gedetecteerd moet er worden gereageerd om te voorkomen dat het groter wordt en te zorgen dat het wordt gestopt, en dat datalekken op tijd en juist worden gemeld. Dit zijn veelal procesmatige maatregelen. Er zal dan ook moeten worden gekeken of nog maatregelen nodig zijn om herhaling te voorkomen.

Actuele ontwikkelingen

In de afgelopen jaren zijn er diverse datalekken geweest waarbij onbevoegden toegang hebben gekregen tot persoonsgegevens. Deze datalekken zijn afgehandeld conform procedure en wetgeving. Personeel speelt een belangrijke rol bij het voorkomen van datalekken, daarom wordt er geregeld aandacht gegeven aan bewustwording. Ook zal worden bekeken of met technische maatregelen nog verbetering mogelijk is. In 2019 zullen ook maatregelen worden genomen om detectie te verbeteren en technische maatregelen voor de preventie tegen kwaadaardige software.
Sinds 2017 moet de gemeente verantwoording afleggen over informatiebeveiliging aan diverse toezichthouders middels ENSIA. ENSIA staat voor Eenduidige Normatiek Single Information Audit en betekent eenmalige informatieverstrekking en eenmalige IT-audit. Het project ENSIA streeft naar een zo effectief en efficiënt mogelijk ingericht verantwoordingsstelsel voor informatieveiligheid. In de praktijk viel dit allemaal tegen en was het veel werk. Dit wordt veroorzaakt door aanloopproblemen met de nieuwe systematiek maar ook doordat de regeldruk is toegenomen. Naar verwachting zal ENSIA ook in 2019 nog veel werk vragen.
Het normenkader BIG zal waarschijnlijk in 2020 worden vervangen door de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO). Naar verwachting heeft dit ook in 2019 al effect.
Verdergaande samenwerking met ketenpartners, digitalisering van de dienstverlening en verandering van de dreiging op internet maken dat informatiebeveiliging complex is en nooit af. 100% veiligheid bestaat niet.

Kosten

In de begroting is een bedrag opgenomen van 96.000 euro voor informatiebeveiliging. Bij de exploitatie en aanschaf van soft- en hardware worden ook kosten gemaakt voor informatiebeveiliging, maar deze zijn niet apart zichtbaar en opgenomen in de begroting.