Deze begroting is opgesteld met als uitgangspunten a) een solide en reëel financieel beleid, b) het uitvoeren van het financieel herstelplan en, c) het coalitieakkoord. Normaliter gaat de perspectiefnota vooraf aan de begroting en bepaalt het meerjarige beleidsmatige en financiële kader. Een begroting is dan de uitwerking van de eerste jaarschijf uit dat perspectief. Dat is dit jaar anders. Het memorandum 'Anker en horizon' en het coalitieakkoord 2018-2022 vormen de basis voor deze begroting.

Uitgangspunten

• Voor autonome gemeentelijke baten (belastingen, retributies, leges) is een index van 2,3% gehanteerd. De prijscompensatie 2019 is 2,3% (toegepast op prijsgevoelige budgetten). Uitgangspunt voor de looncompensatie 2019 is 2,0%.
• De nog openstaande bezuinigingen zijn opnieuw beoordeeld. We hebben daarbij gekeken of en voor welk bedrag de bezuiniging te realiseren is. Wanneer de bezuiniging niet (volledig) kan worden gerealiseerd, stellen we indien mogelijk een vervangende bezuiniging voor. Zo niet, dan stellen wij voor om het niet realiseren van een bezuiniging in het (incidentele) perspectief te verwerken.
• We hebben de begroting beoordeeld of de opgenomen bedragen volledig, realistisch en haalbaar zijn. De bestuursrapportage 2018 en de jaarverantwoording 2017 geven inzicht in knelpunten. Een integrale afweging heeft geleid tot het opstellen van deze begroting met aandacht voor deze knelpunten.
• De meicirculaire 2018 is vertaald in de begroting. Het vertalen van de meicirculaire is een eis van de toezichthouder provincie Overijssel bij de beoordeling van de begroting.
• De gevolgen van Prinsjesdag zijn zoals gebruikelijk nog niet in de begroting 2019 en de meerjarenraming verwerkt. De gevolgen hiervan zullen we betrekken bij het opstellen van de perspectiefnota 2019.

Bedragen * 1.000.000 euro

Toelichting op tabel:
Een positief getal op de totaalregels A en E van het perspectief betekent een overschot/voordeel. Een negatief getal geeft een tekort/nadeel weer. Een positief getal op de mutatieregels B, C, en D betekent een hogere last of een lagere baat. Een negatief getal betekent een lagere last of hogere baat.

Circulaires gemeentefonds
Via separate raadsbrieven bent u geïnformeerd over de gevolgen van de septembercirculaire 2017, de maartcirculaire 2018 en recentelijk over de meicirculaire 2018.
De septembercirculaire 2017 (Raad - 4533) was beleidsarm en het netto gevolg was voor de jaren 2019 t/m 2021 licht positief. De maartcirculaire 2018 (Raad - 4872) was een extra circulaire van het gemeentefonds. In deze circulaire waren op hoofdlijnen de financiële gevolgen van het Regeerakkoord en het Interbestuurlijk programma voor Almelo vertaald. Het netto gevolg was voor alle jaren fors positief. Toch was het beeld minder rooskleurig dan het leek, omdat veel ontwikkelingen nog niet volledig waren uitgewerkt. De uitkering in de meicirculaire (Raad - 4954) was voor de jaren 2019 tot en met 2022 lager dan in maartcirculaire. De verklaring voor de lagere uitkering was tweeledig, namelijk een lager accres en het vervallen van de voorschotregeling BTW-compensatiefonds. De financiële effecten van de jaren 2019 t/m 2022 zijn verwerkt in deze begroting 2019 en bijbehorende meerjarenraming.

Coalitieakkoord
In deze begroting zijn de financiële gevolgen van het coalitieakkoord 2018-2022 verwerkt. Zoals we hiervoor hebben aangegeven, zijn de programma's nog niet volledig uitgewerkt. We beperken ons hier tot het noemen van de innovaties, investeringen en besparingen per programma.

Programmabegroting 2019
Toevoegen jaarschijf
Bij deze begroting wordt de nieuwe jaarschijf 2022 toegevoegd. Hierbij wordt op basis van bestaand beleid een aantal ramingen vanuit de huidige meerjarenraming 2018-2021 doorgetrokken naar 2022.

Salarissen en sociale lasten
De salarissen en sociale lasten worden jaarlijks opnieuw berekend op basis van de vastgestelde formatie en verwachte loonontwikkeling. In 2019 wordt de pensioenpremie verhoogd als laatste stap op weg naar een structureel hogere premie die is ingezet in 2017. De verhoging van de pensioenpremies leidt tot een nadeel van 0,6 miljoen euro structureel. Daarnaast resulteert een hogere wachtgeldverplichting voor voormalige wethouders in een nadeel van 0,24 miljoen euro structureel.

Prijscompensatie
Jaarlijks worden de prijsgevoelige budgetten geïndexeerd. De prijscompensatie 2019 is 2,3%. In onze meerjarenraming was voor 2019 meer prijscompensatie gereserveerd dan benodigd, waardoor een deel structureel kan vrijvallen ten gunste van het perspectief.

Kapitaallasten

De kapitaallasten van bestaande investeringen zijn meerjarig doorgerekend. Dit resulteert in een voordeel van 1,7 miljoen euro in 2019 oplopend naar 2,2 miljoen in 2022. De stelselwijziging uit de nota activabeleid 2017 van het moment van afschrijven resulteert in de begroting tot een structureel voordeel van bijna 0,8 miljoen euro.

Treasury
De leningenportefeuille van opgenomen en uitgezette gelden is voor deze begroting geactualiseerd. We voorzien dat herfinanciering van leningen tegen een lagere rente zal worden afgesloten. Hierdoor ontstaat de komende jaren een voordeel op treasury. Dit voordeel loopt op van 0,7 miljoen in 2019 tot 2,4 miljoen in 2022.

Reële raming sociaal domein op basis van huidig beleid

In het coalitieakkoord 2018-2022 is de ambitie verwoord om uit te komen met de Rijksmiddelen voor de zorg (WMO en jeugd) en daarmee de inzet van 6,9 miljoen euro aan eigen middelen in 4 jaar af te bouwen naar 0 euro. Tegelijkertijd is het voeren van een solide en reëel financieel beleid belangrijk. De begroting 2019 voor het sociaal domein is gebaseerd op de uitkomsten van de jaarverantwoording 2017, de bestuursrapportage 2018 en de nieuwe inkoop WMO en Jeugd. In de jaarverantwoording 2017 constateerden we een structureel tekort in het sociaal domein van 1,5 tot 2 miljoen euro. Om te zorgen dat na de besparing uit het coalitieakkoord van oplopend 6,9 miljoen euro de begroting voor het sociaal domein reëel is, zal deze opgehoogd moeten worden met per saldo 0,7 miljoen euro in 2019 oplopend naar 1,4 miljoen euro in 2022.

Verbonden partijen
Regio Twente:
Diverse besluiten van het algemeen bestuur van de Regio Twente dienen nog structureel vertaald te worden in de begroting 2019.

• Het programma 'Shared Services Netwerk Twente' (SSNT) is in 2017 overgeheveld van het Twentebedrijf naar de Regio Twente. De hiervoor structureel benodigde middelen zijn bij het opstellen van de begroting 2018 afgeraamd. De gemeente krijgt echter wel een factuur voor deze werkzaamheden. Het gaat om een bedrag van 42.000 euro.
• Veilig Thuis Twente (VTT) voert wettelijke en afgesproken bovenwettelijke taken uit rond de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. In 2017 is besloten tot een verhoging van de subsidie voor VVT. De bijdrage van Almelo bedraagt 21.000 euro.
• Een bedrag van 67.000 euro ten behoeve van toeristische marketing en promotie was in onze begroting reeds gereserveerd en wordt daarmee budgetneutraal verwerkt.

Gemeentelijke belastingkantoor (GBT):
De bijdrage aan het GBT wordt per saldo 47.000 euro verhoogd. In de afgelopen jaren zijn er verschillende wettelijke regelingen doorgevoerd, waardoor het GBT zijn werkzaamheden heeft moeten uitbreiden of aanpassen. De kosten die hieraan verbonden zijn kunnen niet meer binnen de exploitatie van het GBT worden opgevangen. Op basis hiervan is de bijdrage van de gemeente Almelo aan het GBT verhoogd met 89.000 euro. De nieuwe dienstverleningsovereenkomst (DVO) met het GBT leidt tegelijkertijd tot een daling van de bijdrage met 43.000 euro.

Veiligheidsregio Twente:
De Veiligheidsregio Twente (VRT) kent een aantal financiële knelpunten. De VRT kan deze knelpunten niet opvangen binnen haar eigen begroting. Hierdoor stijgt de komende jaren de bijdrage van Almelo aan de VRT stapsgewijs met 130.000 euro.

Betaling aan derden Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG)
Voor activiteiten waarin gemeenten met elkaar samenwerken vindt financiering niet langer plaats door een uitname uit het gemeentefonds. In plaats daarvan ontvangen gemeenten rechtstreeks een factuur. Het betreft hier bijvoorbeeld de gemeentelijke bijdragen aan het A+O fonds en aan het fonds Gezamenlijke Gemeentelijke Uitvoering (GGU). Zoals in de bestuursrapportage 2018 is gemeld waren de baten in de begroting al wel op de andere werkwijze aangepast, maar de lasten nog niet volledig. Deze aanpassing van de lasten gebeurt in deze begroting en resulteert in een nadeel van 121.000 euro.

Achterblijvende leges burgerzaken-reisdocumenten
De legesinkomsten bij burgerzaken lopen terug door de verlenging van de geldigheidsduur van reisdocumenten van 5 naar 10 jaar. Hier staat een daling van de lasten tegenover, maar die daling compenseert het verlies aan inkomsten niet volledig.

Omgevingsdienst Twente (ODT)
De Omgevingsdienst Twente is op 1 januari 2019 operationeel. Alle deelnemers brengen hiertoe taken en formatie in. De overgang naar de ODT is niet budgetneutraal. De deelnemersbijdrage van Almelo aan de ODT is hoger dan de verwachte besparing op de directe salariskosten. Deze extra lasten worden hoofdzakelijk verklaard door een gewijzigde verdeelsleutel van de overhead t.o.v. de voorganger Regionaal Uitvoeringsdienst (RUD).
Voor de inhuizing van het ODT in het kantoor van Almelo is een DVO afgesloten. Almelo biedt huisvesting, automatisering en financieel-administratieve en personele ondersteuning en krijgt daarvoor een vergoeding. Door de inhuizing wordt een deel van de hogere kosten gecompenseerd.

Bodemprogramma
Vanaf 2021 vervalt de decentralisatie uitkering bodemsanering. De lasten van het bodemprogramma worden hierop in de meerjarenraming aangepast.

Wegvallende huurinkomsten Twentheplein
De gemeente heeft een meerjarig huurcontract voor het Twentheplein. Dit contract loopt tot november 2021. Als gevolg van het voortijdig opzeggen van een (onder)huurcontract door het UWV zijn de achterblijvende huurkosten nu volledig voor rekening van de gemeente.

Bestrijding van (boom-)ziekten en plagen
Eikenprocessierups:
We hebben in 2018 een explosieve uitbraak van de eikenprocessierups gehad. Tot nu toe is zowel preventief gehandeld als curatief (wegzuigen), waarbij de landelijke leidraad “beheersing eikenprocessierups” wordt gevolgd. De situatie was in veel gevallen echter dusdanig ernstig dat hier in de toekomst actie op genomen moet worden.

Essentaksterfte:
In heel Nederland komt essentaksterfte voor. Inspectie heeft uitgewezen dat in Almelo essen op korte termijn gekapt moeten worden. Deze staan op een locatie waar anders direct de veiligheid in het geding komt. Daarnaast zijn er essen waarbij een veiligheidssnoei nodig is.

Voor de bestrijding van (boom-)ziekten en plagen stellen we vanaf 2019 in totaal 125.000 euro beschikbaar.

Achterblijvende leges omgevingsvergunning
De legesinkomsten zijn voor een groot deel afhankelijk van grote bouwprojecten. Het niet vergunnen van enkele grote projecten leidt meteen tot een tekort. Onze organisatie is bij de bestuursrapportage 2018 gevraagd om ons te adviseren te adviseren hoe de legesinkomsten omgevingsvergunning kunnen worden vergroot, en wanneer dit niet mogelijk is, een analyse te overleggen welke raming haalbaar is. Vooruitlopend op de resultaten van het onderzoek willen wij de helft van het tekort afdekken binnen de begroting.

XL Businesspark – onderhoud openbare ruimte

Volgens de Gemeenschappelijk Regeling Regionaal Bedrijventerrein Twente (RBT) draagt de gemeente Almelo de onderhoudskosten op het XL-Businesspark. Hiervoor is in 2014 een voorschot afgesproken van 103.000 euro structureel. Door recente positieve ontwikkelingen op het XL Businesspark is het afgesproken voorschot niet langer toereikend en wordt de bijdrage voor de onderhoudskosten verhoogd.

Afdracht omgevingsvergunning voor bijdrage aan Veiligheidsregio Twente
Er wordt vanaf 2014 jaarlijks een nadeel van 0,1 miljoen euro gerealiseerd als gevolg van een lagere afdracht vanuit omgevingsvergunningen voor de bijdrage aan de Veiligheidsregio Twente. We repareren deze onevenwichtigheid, waardoor de afdracht en bijdrage overeenkomen.

Inzetten behoedzaamheidsstelpost
Vanuit behoedzaam financieel beleid wordt een deel van het toekomstig accres gereserveerd om (meerjarige) schommelingen op te vangen. Hierdoor wordt de meerjarenraming minder afhankelijk van de schommelingen van de algemene uitkering. We betrekken jaarlijks de behoedzaamheidsstelpost bij het opstellen van de begroting. De stelpost 2019 van 0,6 miljoen euro structureel kan daarmee vrijvallen ten gunste van het perspectief.

Verruiming Twentekanaal
Het college heeft ingestemd met een subsidieovereenkomst voor de verkrijging van 1,2 miljoen euro subsidie voor het project Verruiming Twentekanalen van in totaal 3,9 miljoen euro (Raad - 4487). De Europese Unie heeft een subsidie beschikbaar gesteld voor het (inter)regionale project Verruiming Twentekanalen. Deze middelen kunnen worden ingezet voor het realiseren van een speerpunt uit de Binnenhavenvisie Twentekanalen, namelijk de binnenhavens geschikt maken voor klasse Va-schepen. In totaal gaat het om een subsidie van 11 miljoen euro waarvan 1,2 miljoen euro bestemd is voor de Almelose havens. Hiermee wordt de kade aan de Buitenhaven Oost aangepast en worden de insteekhavens in Dollegoor gereed gemaakt voor klasse Va-binnenvaart. Het merendeel van de investeringen gepland in het jaar 2021, waardoor de kapitaallasten vanaf 2022 worden opgenomen in de meerjarenraming.

Nota erfgoed ‘zichtbaar verleden'
Uw raad heeft eind 2017 de nota erfgoed ‘zichtbaar verleden’ vastgesteld (Raad-4650). Deze nota vormt het beleidskader voor erfgoed. Met de erfgoednota wordt beoogd het erfgoed sterker te profileren en duidelijke verbindingen te leggen tussen de verschillende facetten van erfgoed (monumenten, cultuurlandschap en archeologie). Ook worden de mogelijkheden voor samenwerking beter benut. In de programmabegroting 2018 is incidenteel 10.000 euro beschikbaar gesteld. De raad heeft via amendement tijdens de begroting 2018 besloten de financiële middelen voor uitvoering van de erfgoednota via de begroting 2019 beschikbaar te stellen. Het gaat om een incidentele inzet van 80.000 euro voor 2019 en een structurele inzet van 35.000 euro per jaar.

Doorbelasting DigiD en overheidsberichtenbox

Het Rijk heeft besloten om de kosten voor het gebruik van DigiD en de overheidsberichtenbox door te belasten naar gemeenten. Dit resulteert in een nadeel in het structurele perspectief van 60.000 euro.

Vervallen bezuinigingen
We hebben in de afgelopen maanden de nog openstaande bezuinigingen beoordeeld op enerzijds de ambities uit het coalitieakkoord en anderzijds op de mate van realiseerbaarheid. We zijn tot de slotsom gekomen om een aantal bezuinigingen te laten vervallen en ten laste te brengen van het structurele perspectief. In de paragraaf bedrijfsvoering worden de bezuinigingen in detail besproken.